07.02.2020 Tarihte Bugün- 7 Şubat;

[Akif Er]

07.02.2020 Tarihte Bugün- 7 Şubat;

457		I. Leo Bizans İmparatoru oldu.
1550		III. Julius Papa oldu.
1727		İbrahim Müteferrika Osmanlı' da, basılmak üzere ilk kitap baskı kalıpları hazırlattı .
1613		I. Mikhail Rus Çarı oldu.
1898		Émile Zola'ya, Alfred Dreyfus'u savunmak için L'Aurore gazetesinde Fransa Cumhurbaşkanına hitaben kaleme aldığı açık mektup J'accuse için iftira davası açıldı.
1900		İngiliz İşçi Partisi kuruldu.
1914		Charlie Chaplin'in ilk filmi "The Little Tramp" gösterime girdi.
1929		Hilâl-i Ahmer Cemiyeti (Kızılay) günü ilk kez kutlandı.
1935		Ünlü masa oyunu Monopoly'nin patenti alındı.
1942		Hırvat naziler Banja Luka'da, aralarında 551 çocuğun da bulunduğu 2 bin 300 sivil Sırbistanlıyı katlettiler.
1945		Müttefik liderlerinden Başbakan Winston Churchill, ABD Başkanı Franklin D.Roosevelt ve Mareşal Josef Stalin, Karadeniz'de gizli bir yerde Almanya'ya karşı verilen savaşın sonunu ve Avrupa'nın geleceğini görüştüler.
1952		Türk Ticaret ve Sanayi Odaları ile Ticaret Borsaları Birliği kuruldu.
1962		ABD, Küba ile olan tüm iharacat ve ithalatını durdurdu.
1964		The Beatles müzik grubu New York'un JFK havaalanına indi ve böylece ilk ABD turneleri başlamış oldu.
1966		Kurtuluş Savaşı komutanlarından, Genelkurmay başkanlarından Orgeneral Abdurrahman Nafiz Gürman öldü.
1970		İstanbul Valiliği Gülriz Sururi-Engin Cezzar topluluğunun Düşenin Dostu adlı oyununu yasakladı.
1971		İsviçre'de kadınlara seçme hakkı verildi.
1973		TBMM'de kabul edilen bir yasa ile "Maraş" iline "kahramanlık" unvanı verildi; ilin adı "Kahramanmaraş" oldu.
1974		Grenada, İngiltere'den bağımsızlığını kazandı.
1977		SSCB, Soyuz 24 uydusunu fırlattı.
1979		Her iki gezegenin keşfinden bu yana, Plüto, ilk kez Neptün'nün yörüngesinin içine girdi.
1984		Amerikalı astronot Bruce McCandless, uzayda ilk kez serbest yürüyüş yaptı.
1986		Haiti'de, 28 yıl süren aile yönetimi, başkan Jean-Claude Duvalier'nin Karaipler'den kaçması ile son buldu.
1987		İstanbul Elmadağ'da Şan Sineması yandı. Yangında binanın bekçisi öldü.
1990		SSCB'nin dağılması: Sovyet Komünist Partisi güç monopolünü devretmeye hazır olduğunu açıkladı.
1991		Haiti'nin ilk seçilmiş başkanı Jean-Bertrand Aristide görevine başladı.
1992		Avrupa Topluluğu üyesi ülkeler arasında Avrupa Birliği'ni oluşturan Maastricht Antlaşması imzalandı.
1995		Uzay mekiği Discovery, Rus uzay istasyonu Mir ile tarihi buluşmasını gerçekleştirdi.
1996		Türk şirketi Bir-Gen Air'e ait Boeing 757 tipi bir yolcu uçağı Dominik Cumhuriyeti açıklarında Atlantik Okyanusu'na düştü: 189 kişi öldü.
1998		Kış Olimpiyatları, Japonya'nın Nogano kentinde başladı.
2008		YÖK'ün Meslek lisesi mezunlarına uygulanan Katsayı sorununu resmi olarak kaldırmaya çalışması.

Tarihte Bugün Doğanlar (07 Şubat);

1478		Thomas More, İngiliz yazar ve devlet adamı (ö. 1535)
1804		John Deere, ABD'li sanayici (ö. 1886)
1812		Charles Dickens, İngiliz yazar (ö. 1870)
1885		Sinclair Lewis, ABD'li yazar, Nobel Edebiyat Ödülü sahibi (ö. 1951)
1905		Ulf von Euler, İsveç'li fizyolog, Nobel Tıp Ödülü sahibi (ö. 1983)
1904		Arif Nihat Asya, Türk şair, (ö. 1975)
1929		Aysel Gürel, Türk söz yazarı ve tiyatro oyuncusu. (ö. 17 Şubat 2008)
1929		Alejandro Jodorowsky, Şili'li, aktör, besteci, çizgi roman yazarı, prodüktör, psikoterapist, yönetmen
1954		Dieter Bohlen, Alman müzisyen.
1962		Garth Brooks, ABD'li country müzik sanatçısı
1962		David Bryan, ABD'li müzisyen ve Bon Jovi grubunun klavyecisi.
1965		Chris Rock, ABD'li komedyen
1975		Wes Borland, ABD'li gitarist (Limp Bizkit grubu üyesi)
1974		Steve Nash, Kanadalı'ı basketbolcu Phoenix Suns
1978		Marina Kislova, Rus sprinter
1978		Ashton Kutcher, ABD'li aktör
1978		Daniel van Buyten, Belçikalı futbolcu

Tarihte Bugün Ölenler (07 Şubat);

1640		IV. Murat, Osmanlı padişahı (d. 1612)
1695		II. Ahmet, Osmanlı padişahı (d. 1643)
1881		Henry B. Metcalfe, Amerikalı, ABD Temsilciler Meclisi Üyesi
1960		Igor Kurchatov, Rus fizikçi (d. 1903)
1979		Josef Mengele, Alman Nazi doktor. (d. 1911)
1985		Matt Monro, İngiliz şarkıcı (d. 1932)
1986		Minoru Yamasaki, ABD'li mimar (İkiz Kuleler) (d. 1912)
1999		Hüseyin Bin Tallal, Ürdün kralı (d. 1935)
2001		Anne Morrow Lindbergh, ABD'li yazar ve havacı (d. 1906)
2003		Augusto Monterroso, Guatemalalı yazar (d. 1921)
2006		Dürrüşehvar Sultan, son Osmanlı halifesi II. Abdülmecit'in kızı (d. 1914)
2010		İlhan Arsel, Türk anayasa hukuku akademisyeni, senatör (d. 1921)

TBMM'de kabul edilen bir yasa ile 7 Şubat 1973'te "Maraş" iline "kahramanlık" unvanı verildi ve ilin adı "Kahramanmaraş" oldu.

Bu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.

ve Doğu Anadolu bölgelerinde yeralan, dondurma, biber ve tarhanasıyla

Bu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.

bir ildir. Kurtuluş Savaşı sırasında Fransız işgalcilere karşı verdiği yerel mücadeleden dolayı TBMM tarafından istiklal madalyası verilen tek ildir. Yine bu kararla Maraş olan eski adı, Kahramanmaraş olarak değiştirilmiştir.

Kurtuluş Savaşı`nda kahramanca düşmanlara saldırmış ve onları yenmişlerdir. Atatürk ise bu davranışa karşılık Maraş iline kahraman sıfatını eklemiştir.

Halkı direnişe sevk eden olaylar şöyle gelişti:
Fransız işgalinin ilk günlerinde Maraş kalesinden Türk bayrağı indirildi. Fakat,halk tekrar astı.
Sütçü İmam Olayı: Yolda Müslüman kadınlara taciz eden 3 Ermeni asker civardaki kahvelerden birinin müdahalesiyle karşılaştı. Kahvedekilerden 1 kişi öldürüldü, 1'i de yaralandı.
Fakat, Sütçü Ali Hoca (Sütçü İmam) olaylara müdahale ederek saldırganları öldürdü. Direnen Maraş halkı 1920 yılında işgalden kurtuldu. 1921 yılında

Bu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.

Antlaşmasını imzalayan

Bu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.

Antep, Urfa ve Maraş'ı boşalttı.

İbrahim Müteferrika Osmanlı' da, basılmak üzere ilk kitap baskı kalıpları hazırlattı.
İbrahim Müteferrika matbaaya yönelik çalışmalarına, ilk matbaayı açmadan yaklaşık sekiz yıl kadar önce 1719’da başlamış ve hatta bir Marmara haritası basmıştı. Baskı, şimşir üzerine oyularak hazırlanan kalıpla (klişe) gerçekleştiriliyordu.

Fransa’ya olağanüstü elçi olarak gönderilen Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi ile oğlu Said Efendi’nin (Yirmisekizzade Mehmed Said Paşa) Paris’ten dönüşlerinden sonra İbrahim Müteferrika ile Said Efendi’nin ortak bir matbaa kurmak üzere anlaştıkları ve hazırlıklara giriştikleri, İbrahim Müteferrika’nın Sadrazam Damat İbrahim Paşa’ya verdiği dilekçeden anlaşılıyor.

Bu ilk hazırlıklardan sonra, İbrahim Müteferrika sekiz yıldır bu işle uğraştığını ve matbaanın neden gerekli olduğunu anlatan -sonradan Vesiletü’t-tıbaa (Matbaanın Gerekleri) adı verilecek- 10 maddelik bir layiha (rapor) hazırlayarak İbrahim Paşa’ya sundu. Bir süre sonra matbaa açılmasına izin istemek üzere verdiği dilekçeye Vankulu Lûgatı’nın basılmış bazı sayfalarını eklediği düşünülecek olursa, Vesiletü’l-tıbaa’yı okuyan padişah ve sadrazamdan matbaa kurulması için izin alındığı, ilk basılacak eserin belirlenip basımevinin kurulduğu ortaya çıkar. Dolayısıyla, bunu izleyen dilekçe, ferman, fetva vb.ni bürokratik işlemlerin yerine getirilmesi olarak değerlendirmek gerekir.

İbrahim Müteferrika’nın sadrazama sunduğu ve Vankulu Lûgatı’nın basılmış birkaç sayfasını eklediği dilekçede tarih yoktur. 1727’de verildiği düşünülen bu dilekçe, sadrazam tarafından kethüdasına şu yolda bir buyrultu ile gönderildi “Bu bilginlere ve medrese öğrencilerine yararlı, kolaylık sağlayacak bir konu olmakla, Kaptan Paşa ve Defterdar Efendi ile görüşerek izin verilmek üzere gereken kâğıtları yazıp düzenleyesiniz”

Daha sonra Şeyhülislam Abdullah Efendi’den fetva alındı. Şeyhülislam ile dönemin din bilginleri, Vesiletü’t-tıbaa’ya birer övgü içeren sunuş yazısı yazdılar. Bunu Said Mehmet Efendi ile İbrahim Müteferrika’ya hitaben yazılmış Temmuz 1727 tarihli fermanın çıkması izledi.

Tefsir, hadis, fıkıh ve kelam kitapları basılmaması koşuluyla matbaa açılmasına izin veren bu fermanda, matbaanın düzeltmenlik işlerine Müteferrika’nın önerdiği kişilerin (eski İstanbul kadısı İshak, Selanik kadılığından alınmış Pirizade Saib, Galata kadılığından alınmış Yanyalı Esad, Kasımpaşa Şeyhi Musa Efendiler) atanması uygun bulunuyordu.

Din kitabı basımının yasaklanması, ilmiye sınıfının matbaaya karşı tepkisini engellemişti. Ama işlerini kaybedeceklerinden korkan hattatlar protesto gösterisi yaptılar. Kalem kâğıtlarını, divitlerini bir tabuta koyarak Babıali’de bir cenaze töreni düzenlediler. Hattatların böyle bir tepki göstermesi aslında gereksizdi. Çünkü İbrahim Müteferrika’ya verilen matbaa açma izni,

Bu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.

nin en önemli kavramlarından biri olan “gedik” dahilinde verilmişti. Bir tür tekel ya da ayrıcalık olan gedik yüzünden başka birisinin matbaa kurması olanaksızdı, ki İbrahim Müteferrika’ya tanınan bu ayrıcalık ancak II. Mahmut döneminde kaldırılacaktı.

Sıra matbaanın açılmasına gelmişti. İbrahim Müteferrika- Said Efendi ortaklığına “miri fonlarından ödenecek senelik tahsisat” ayrılmıştı. Gerçekten de, 14 Aralık 1727 ve 16 Aralık 1727 tarihli, İbrahim Efendi basımahanesinde Vankulu Lûgatı basımında çalışan işçilere basım işlemi tamamlanana kadar günlük birer çiftten 15 çift fodla (ekmek, pide) verilmesi buyruğunu kapsayan iki belge yayımlanmıştır. Bunlar, matbaanın çalışmaya başladığı tarih üzerine bilgi edinilmesini de sağlamaktadır.

Müteferrika İbrahim Efendi’nin Selimiye semti Harem İskelesi yanındaki konağında açılan ve -ilk sekiz kitapla on yedinci kitaptaki kayda göre Dârü’t-Tıba’atü’l-Mamure ya da -dokuz ile on altıncı kitaplarda yer alan kayda göre- Dârü’t-Tıba’atü’l-Âmire adı verilen matbaanın makineleri ile kalıpları dışardan, büyük olasılıkla Hollanda’dan getirtilmiştir. Holdermann’ın İstanbul’dan yazdığı bir mektuba göre, matbaada kitap basımı için dört, harita basımı için iki makine bulunuyordu. Harflerin Fransa ya da Viyana’dan geldiği savını öne sürenler varsa da, bunların İstanbul’da döküldüğü anlaşılmaktadır.

16 puntodan biraz kalınca ve 18 puntoya yakın görünen harflerin kalıpları, en tanınmış ünlü Musevi harf döküm ustası Yona Eskenazi’ye döktürülmüştü. Bu kalıplarda kullanılan nesih yazı ile İbrahim Müteferrika’nın Damat İbrahim Paşa’ya verdiği dilekçede kullanılan nesih yazının olağanüstü benzerliği “bunu yazanın bir yerli hattat ve belki aynı hattat olduğu ve bunların İstanbul’da döküldüğü izlenimini güçlendirir. Nitekim I. Abdülhamid’in matbaa fermanında da İbrahim Müteferrika’nın matbaa harflerini biçimlendirip çelik, demir, bakır ve kurşuna hâkkettiği belirtilmektedir. Yona Eskenazi’nin hazırladığı bu ilk döküm harfler yaklaşık 60 yıl boyunca kullanıldı.

Vankulu Lûgatı’nın ilk formalarının Said Efendi tarafından XV. Louis’nin kitaplık yöneticisi rahip Bignon’a gönderildiği ve Bignon’un “harfler gayet iyi hakkedilmiş ve Paris’in en usta işçileri tarafından yapılan harflere o kadar yaklaşmıştır ki, az kalsın sizi kıskanacaktım” diye yanıt verdiği; baskının güzelliğini övdüğü bilinmektedir.

Yapılan hazırlıklar ve iki yıl kadar süren çalışmalar sonunda, İbrahim Müteferrika Matbaası’nın ilk kitabı olan Vankulu Lûgatı’nın birinci cildi 31 Ocak 1729’da ciltsiz olarak 35 kuruşa satışa çıkmıştır. Bin adet basılan ve iki ciltten oluşan kitap, İmam Ebu Nasr İsmail bin Hammadü’l-Cevher el-Farabi’nin “Sıhah-ı Cevheri” adlı sözlüğünün Mehmet Efendi tarafından yapılan çevirisidir. Çeviriyi yapan Mehmet Efendi, “Vankulu” lâkabı ile tanındığından dolayı özgün ismi “Tercüme-i Sıhah-ı Cevheri” olan bu kitaba Vankulu Lûgatı denmiştir. İbrahim Müteferrika tarafından basılan kitapların listesi aşağıdadır:

• Vankulu Lûgatı (1729)
• Tuhfetü’l Kibar fi Esrafi’l Bahar (1729)
• Tarih-i Seyyah (1729)
• Tarih-i Hindi Garbi (1730)
• Tarih-i Timur Gürkân (1730)
• Tarih-i Mısrü’l-Kadim ve Mısrü’l Cedid (1730),
• Gülşen-i Hulefa (1731)
• Grammarie Turque (1731 ya da 1732)
• Usulü’l Hikem fi Nizami’l Ümem (1732)
• Füyuzat-ı Mıknatisiye (1732)
• Kitab-ı Cihannüma (1733)
• Takvimü’t-Tevarih (1733),
• Naima Tarihi (1734)
• Tarih-i Raşid (iki cilt, 1741)
• Çelebizade Asım Tarihi (1741),
• Ahval-i Gazavat der Diyar-ı Bosna (1741)
• Ferheng-i Şuuri (2 cilt, 1742)