- 3 Ağu 2019
- 429
- 141
- 43
13.12.2019 Tarihte Bugün- 13 Aralık;
Bugün Doğanlar (13 Aralık);
Bugün Ölenler (13 Aralık);
| 1522 | Osmanlı padişahı I. Süleyman, Rodos'un teslimini istedi. | |
| 1642 | Hollandalı denizci Abel Tasman, Yeni Zelanda`yı keşfetti. | |
| 1754 | Osmanlı padişahı III. Osman'ın saltanatı başladı | |
| 1789 | Fransa'da Ulusal Muhafız Birliği (National Guard) kuruldu. | |
| 1805 | Sırp İsyanları ve Kara Yorgi'nin önderliği altında Sırpların Belgrad'ı ele geçirmesi. | |
| 1877 | 2. Meclis-i Mebusan çalışmalarına başladı. | |
| 1903 | İtalyan asıllı ABD’li dondurma satıcısı Italo Marcioni, ilk dondurma külahının patentini aldı. | |
| 1914 | Mesudiye zırhlısı, Çanakkale'de bir İngiliz denizaltısı tarafından batırıldı. | |
| 1937 | Japon İmparatorluk Kara Kuvvetleri, Çin Cumhuriyeti'nin başkenti Nankin'i ele geçirdi. | |
| 1937 | İlk seloteyp satışa sunuldu. | |
| 1939 | Kriegsmarine cep zırhlısı Admiral Graf Spee ile Kraliyet Donanması kruvazörleri HMS Exeter, HMS Ajax ve HMS Achilles arasında Río de la Plata Muharebesi başladı. | |
| 1942 | Çorum'da deprem: 25 kişi öldü, 589 ev yıkıldı. | |
| 1943 | İkinci Basın Kongresi, Ankara'da toplandı. | |
| 1945 | Filarmoni Derneği İstanbul'da ilk konserini verdi. | |
| 1949 | İsrail Kudüs'ü başkent ilan etti. Arap-İsrail Savaşı'ndan sonra, Eski Kent ve Doğu Kudüs Ürdün'de, Batı Kudüs de İsrail'de kaldı. Kent, BM kararlarına göre uluslararası kent ilan edilmişti. | |
| 1957 | İran'da deprem: 2 bin kişi öldü. | |
| 1959 | Başpiskopos Makarios bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti'nin cumhurbaşkanlığına seçildi | |
| 1960 | Fransa Cumhurbaşkanı Charles de Gaulle'ün Cezayir ziyareti olaylı geçti. Fransız milliyetçilerinin çıkardığı olaylarda 123 kişi öldü. | |
| 1960 | Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Yeni Gün ve Öncü gazetelerini 3 gün süreyle kapattı. | |
| 1967 | Yunanistan Kralı Konstantin'in cuntaya karşı darbe girişimi başarısız oldu. Albaylar Cuntası iktidarı devam etti. Kral ülkesini terk etmek zorunda kaldı. | |
| 1969 | Kamaz otomobil fabrikasının temeli atıldı. | |
| 1974 | Malta'da cumhuriyet ilan edildi. | |
| 1978 | Hollanda'da bir mahalle, kendisini "bağımsız devlet" ilan etti. | |
| 1980 | 17 yasındaki TDKO üyesi Erdal Eren idam edildi. | |
| 1981 | Polonya'da General Wojciech Witold Jaruzelski sıkıyönetim ilan etti, 14 bin sendikalı işçi tutuklandı. | |
| 1983 | 45. Türkiye Cumhuriyeti Hükümet 1. Özal Hükümeti (13 Aralık 1983 - 21 Aralık 1987) göreve başladı. | |
| 1986 | Dünya ve Olimpiyat Şampiyonu Halterci Naim Süleymanoğlu Türkiye’ye iltica etti | |
| 1995 | Avrupa Parlamentosu, Türkiye ile imzalanan Gümrük Birliği anlaşmasını onayladı. | |
| 1996 | Kofi Annan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri seçildi. | |
| 1998 | İtalya'da düzenlenen 5. Avrupa Kros Şampiyonası'nda Türk Genç Bayan Milli Takımı şampiyon oldu. | |
| 2002 | Avrupa Birliği Genişlemesi AB,10 yeni devletin 1 Mayıs 2004'ten itibaren üye olacağını açıkladı. | |
| 2003 | ABD askeri güçleri devrik Irak devlet başkanı Saddam Hüseyin'i Irak'ta saklandığı yerde yakaladı. | |
| 2004 | Şili'nin eski diktatörü Augusto Pinochet'nin, 1970 ve 1980'li yıllardaki Akbaba Operasyonu sırasında suç işlediği gerekçesiyle evinde gözetim altında tutulmasına ve hakkında yeni dava açılmasına karar verildi. | |
| 2005 | TMSF'nin satışa çıkardığı Telsim, 4 milyar 550 milyon dolarla dünyanın en büyük mobil telekomünikasyon operatörlerinden olan İngiltere'den Vodafone'un şirketi Vodafone Telekomünikasyon A.Ş'ye ihale edildi. | |
| 2006 | Dünya Rakı Günü kutlanmaya başlandı. | |
| 2007 | Galatasaray'ın İstanbul Aslantepe'ye inşa edeceği Ali Sami Yen Stadyumu'nun temeli atıldı. |
Bugün Doğanlar (13 Aralık);
| 1521 | Papa Sixtus V | |
| 1533 | Eric XIV, İsveç Kralı | |
| 1553 | Henry IV,Fransa Kralı | |
| 1640 | Robert Plot, İngiliz Naturalist | |
| 1662 | Francesco Bianchini, İtalyan filozof ve biliminsanı | |
| 1678 | Yongzheng, Çin imparatoru | |
| 1724 | Franz Aepinus, Alman biliminsanı | |
| 1784 | Louis, Avusturya Arşidükü | |
| 1797 | Heinrich Heine, Alman romantik şair ve yazar | |
| 1816 | Ernst Werner von Siemens, Alman mühendis,mucit ve sanayici | |
| 1902 | Talcott Parsons, ABD'li sosyolog | |
| 1919 | Hans-Joachim Marseille, Luftwaffe pilotu | |
| 1935 | Türkan Saylan, doktor ve yazar | |
| 1949 | Tarık Akan, Türk sinema sanatçısı | |
| 1964 | Hideto Matsumoto, Japon müzisyen/gitarist | |
| 1967 | Jamie Foxx, Amerikalı erkek sinema oyuncusu | |
| 1969 | Tony Curran; Glasgow, İskoçya doğumlu aktör | |
| 1973 | Emre Aşık, Türk futbolcusu | |
| 1975 | Bahar Mert, Türk voleybolcu | |
| 1978 | Okan Yalabık, Türk sinema, dizi ve tv oyuncusu. | |
| 1980 | Tülin Şahin, Türk top-model | |
| 1981 | Amy Lee, Efsanevi ABD'li rock grubu Evanescence'ın vokalist ve bestecisi | |
| 1989 | Taylor Swift, ABD'li country şarkıcısı |
Bugün Ölenler (13 Aralık);
| 1048 | El-Birûni, Türk kökenli olduğu da ileri sürülen Farslı matematikçi (d. 973) | |
| 1466 | Donatello, Floransalı heykeltraş (d. 1386) | |
| 1565 | Conrad Gesner, İsviçre'li doğabilimci (d. 1516) | |
| 1721 | Alexander Selkirk, ıssız bir adada 4 yıl geçiren ve Robinson Crusoe romanına ilham olan İskoç denizci (d. 1676) | |
| 1754 | I. Mahmut, Osmanlı padişahı (d. 1696) | |
| 1927 | Riyaziyeci Mehmet Nadir Bey, Türk matematikçi (d. 1856) | |
| 1935 | Victor Grignard, Fransız kimyager, Nobel Kimya Ödülü sahibi (d. 1871) | |
| 1945 | Cezmi Or, Türk atlet (d. 1921) | |
| 1945 | Selim Nüzhet Gerçek, Türk gazeteci | |
| 1955 | Gaetano Donizetti, Nobel Ödülü sahibi, Portekizli nörolog ve siyasetçi | |
| 1961 | Grandma Moses, ABD'li ressam (d. 1860) | |
| 1966 | Ahilya Moshos, T.B.M.M. 9. Dönem de DP İstanbul milletvekili olarak Meclise giren 4 gayrimüslimden biri olan Rum asıllı Türk avukat ve siyasetçidir. | |
| 1974 | Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Türk romancı, gazeteci, siyaset adamı (d. 1889) | |
| 1974 | John Godolphin Bennett, İngiliz asker (d. 1897) | |
| 1977 | Oğuz Atay, Türk öykücü ve romancı (d. 1934) | |
| 1979 | Behçet Necatigil, Türk şair ve yazar (d. 1916) | |
| 1980 | Erdal Eren, TDKP üyesi ve lise öğrencisi | |
| 2001 | Chuck Schuldiner, gitarist ve solist | |
| 2002 | Zal Yanovski, gitarist | |
| 2003 | Fadva Tukan, Filistinli şair |
Türk bilim adamı El-Biruni... El-Biruni kimdir? İşte El-Biruni'nin biyografisi.
Ebu Reyhan Muhammad bin Ahmed el-Biruni, bugünün Özbekistan'ı sayılan Harezm'de 973 senesinde doğdu. Bölgenin hükümdar ailesinden olan Ebu Nasr Mansur'dan bilim konularıyla ilgili ilk eğitimini aldı. Ebu Nasr Mansur seçkin bir gökbilimce ve matematikçiydi ve El-Biruni'ye Öklid geometrisi ve Batlamyus astronomisini öğretti.
11. yüzyılın önemli Müslüman hükümdarlarından Gazneli Mahmut ise Hindistan seyahatlerine El-Biruni'yi de götürdü.
El-Biruni, meşhur kitabı Kitab'üt-Tahkik Ma li'l-Hind'i 1017-1030 yılları arasında Hindistan'da yaşarken yazdı. 17 yaşında bilimsel çalışmalarına başlayan Biruni, Yunan filozoflarından Aristo, Arşimet ve Demokritus'un çalışmalarından etkilendi.
Biruni Güneşin yüksekliği ve şehrin boylamını hesapladı, Güneşin hareketlerinden mevsimlerin ne zaman başladığını belirledi. Dünyanın çapını, bugünkü değere çok yakın olarak buldu. Jeodezi biliminin ise kurucusu oldu. Biruni ayrıca Hindistan'dayken öğrendiği trigonometrinin astronomiden ayrı bir bilim olarak görülmesi gerektiğini savundu. Trigonometrik fonksiyonlarda yarıçapın birim olarak kullanılmasını önerdi.
Biruni'nin astronomi ve coğrafya ölçümleri için geliştirdiği birçok alet zaman içerisinde kayboldu. Günümüze kadar ulaşan ölçme araçları ise piknometre, mekanik usturlap ve bazı harita projeksiyonlarıdır.
Aynı zamanda çok iyi bir ansiklopedi yazarı olan Biruni, El-Asar'il-Bakiye an'il-Kuruni'I Haliye isimli kitabında Orta ve Yakın Doğu'da kullanılmakta olan takvim sistemlerini gösterdi. Hindistan'ın erken ortaçağ bilimlerini betimleyerek, matematik, astronomi ve astrolojinin temellerini anlattı. El-Kanunü'l-Mesudi kitabı ile ise ayrıntılı bir matematiksel coğrafya eseri yazdı. İstihrâc el-Evtâr fî Dâire adlı kitabında Orta Asya'nın topoğrafyasını belirledi. Kitabü'I Cemahir fi Ma'rifeti Cevahir'de 50'nin üzerinde mineral, maden, metal, alaşım, porselen gibi maddeler hakkında detaylı bilgi verdi. Kitabında, herbir maddenin, maddeleri birbirinden ayırt etmeye yarayan özgül ağırlıklarını gösterdi. Ömrü boyunca incelediği bitkileri Kitâbü's-Saydele adlı kitabında listeledi ve doğal ilaçların hangi hastalıklara iyi geldiğini kapsamlı bir şekilde anlattı.
El Biruni Newtan'dan 700 yıl önce, Netwon'un matematiksel olarak ispatladığı yer çekimi kuramı üzerine ilk fikirlerini ileri sürdü. Ayrıca geliştirdiği teleskoplar ile gözlemleri sonucunda, gezegenlerin güneş etrafında döndüğünü doğrulayan Galileo'dan da 600 yıl önce, ‘dünyanın döndüğü' fikrini El-Biruni savundu. Dünya dönüyorsa, ağaçlar ve taşların neden fırlamadığı sorusuna ise merkezde bir çekicilik olduğu ve her şeyin dünyanın merkezine düştüğü cevabını verdi. Kuzey, Güney, Doğu ve Batı'nın farklı noktalarda buluştuğunu; denizlerin ardında bir karanın bulunduğunu (Bugünkü Amerika) öngördü.
Kendisinden çok sonra gelen Newton, Toricelli, Copernicus, Galileo gibi bilim adamlarına ilham kaynağı olan El-Biruni, 75 yaşında vefat etti. Türkçe dâhil 15 dilde yayımlanan The UNESCO Courier dergisi, 1974 yılında çıkardığı sayıyı El-Biruni'ye ayırdı. El-Biruni'yi “Bin yıl önce, Orta Asya'da yaşamış evrensel deha” olarak tanıttı.
Son düzenleme: