20.03.2020 Tarihte Bugün- 20 Mart;

[Akif Er]

20.03.2020 Tarihte Bugün- 20 Mart;

1602		Hollanda Doğu Hindistan Şirketi kuruldu.
1792		Fransa Milli Meclisi, giyotinle idamı onayladı. Adını, mucidi Fransız doktor Joseph Ignace Guillotin'den alan giyotin, ilk kez 25 Nisan 1792'de kullanıldı.
1815		Napolyon, Elbe adasından kaçışının ardından, 140.000 kişilik düzenli ordu ve 200.000 kişilik gönüllü güçler eşliğinde Paris'e girdi.
1852		ABD'de Harriet Beecher Stowe'un ünlü kölelik karşıtı romanı Tom Amca'nın Kulübesi ilk kez yayımlandı.
1861		Arjantin'in Mendoza şehri şiddetli bir depremle büyük hasar gördü.
1899		Sing Sing Hapishanesi'nde Martha M. Place elektrikli sandalyede idam edilen ilk kadın oldu.
1913		Çin Milliyetçi Partisi'nin (Kuomintang) kurucusu Sung Çiao-jen, bir suikast girişiminde yaralandı ve 2 gün sonra öldü.
1916		Albert Einstein görecelik kuramını yayınladı.
1922		ABD'nin ilk uçak gemisi USS Langley hizmete girdi.
1918		Türk Kadını Dershanesi açıldı. Dershanede yabancı dil, Türkçe ve müzik dersleri ile konferanslar verildi.
1933		Naziler'in ilk toplama kampı Münih yakınlarında açıldı.
1942		Naziler Polonya'nın Zgierz kentinde 100 Polonyalıyı bir çalışma kampından alıp öldürdüler.
1942		Alman SS birlikleri, batı Ukrayna'nın Rohatin kentinde 600'ü çocuk 3.000 Yahudiyi bir gün içinde öldürdüler.
1945		Adana - Ceyhan'da meydana gelen 6 büyüklüğündeki deprem 39 can aldı, 328 ev yıkıldı.
1956		Tunus, Fransa'dan bağımsızlığını kazandı. Tunus'un ilk Devlet Başkanı Habib Burgiba oldu.
1969		John Lennon ve Yoko Ono evlendi.
1977		Diyarbakır adlı yolcu uçağı, İsmail Açan ve Hanefi Güzel adlı 17 yaşındaki iki öğrenci tarafından Beyrut’a kaçırıldı. Olayda pilot Ethem Durak hafif yaralandı.
1981		Arjantin'in eski başkanı Isabel Peron, rüşvet suçundan 8 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
1986		Jacques Chirac Fransa başbakanı oldu.
1987		Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) AIDS tedavisinde kullanılan AZT (azidothymidine) adlı ilaca onay verdi. Retrovir adıyla piyasaya verilen ilaç onaylanmış ilk AIDS ilacı oldu.
1990		Ferdinand Marcos'nun dul eşi İmelda Marcos, rüşvet, zimmetine para geçirme, ve şantaj suçlarından mahkemeye çıkarıldı.
1995		Tokyo metrosuna düzenlenen sarin gazı saldırısında 12 kişi öldü, 1300 kişi yaralandı.
1996		Alternatif Bank, Anadolu Grubu tarafından satın alındı.
1996		İngiltere'de hükümet, deli dana (Mad Cow Disease - MCD) hastalığının insanlara da bulaştığını açıkladı.
1997		Robert Koçaryan, Ermenistan başbakanı oldu.
1997		Avrupa Birliği Ortaklık Komitesi 106. dönem toplantısı yapıldı.
2002		MetroCity alışveriş merkezi İstanbul'da açıldı.
2003		Irak Savaşı: ABD Irak'ı istila etmeye başladı. Bağdad hava bombardıman saldırısına uğradı (Şok ve Dehşet Harekâtı).
2005		Mersin'de Metropol miting alanında yapılan Nevruz kutlamalarının ardından Türk bayrağını yere atıp yakma girişiminde bulunuldu. Olay yurtta infiale yol açtı.
2005		Japonya'nın Fukuoka şehrinde meydana gelen 6,6 şiddetindeki depremde 1 kişi öldü, yüzlerce yaralı var.
2006		Çad'ın doğusunda 150'den fazla Çad askeri, isyancılar tarafından öldürüldü.

Tarihte Bugün Doğanlar (20 Mart);

1725		I. Abdülhamit, Osmanlı Sultanı (ö. 1789)
1770		Friedrich Hölderlin Alman şair(ö. 1843)
1828		Henrik Ibsen, Norveçli yazar (ö. 1906)
1856		Frederick Winslow Taylor, ABD'li mühendis (ö. 1915)
1851		İsmail Gaspıralı, Kırım Tatarı gazeteci (ö. 1914)
1873		Sergey Rahmaninov, Rus besteci (ö. 1943)
1899		Cafer Cabbarlı, Azeri sinemacı (ö. 1934)
1911		Alfonso García Robles, Meksikalı diplomat (ö. 1991)
1917		Yigael Yadin, İsrail'li asker ve arkeolog (ö. 1984)
1919		Gerhard Barkhorn, Luftwaffe as pilotu (ö. 1983)
1937		Lois Lowry, ABD'li yazar
1939		Brian Mulroney, Kanadalı siyasetçi
1944		Erwin Neher, Alman biyolog
1945		Pat Riley, ABD'li basketbol oyuncusu
1948		Bobby Orr, Kanadalı buz hokeyi oyuncusu
1950		William Hurt, ABD'li sinema oyuncusu
1957		Spike Lee, ABD'li yönetmen ve prodüktör
1958		Holly Hunter, ABD'li sinema oyuncusu
1963		David Thewlis, İngiliz oyuncu
1964		Natacha Atlas, Mısırlı müzisyen
1976		Chester Bennington, ABD'li rock solisti
1984		Fernando Torres, İspanyol futbolcu
1984		Christy Carlson Romano, ABD'li oyuncu ve şarkıcı
1987		Jô, Brezilyalı futbolcu

Tarihte Bugün Ölenler (20 Mart);

1878		Julius Robert von Mayer, Alman fizikçi (d. 1814)
1894		Kossuth Lajos, Macaristanlı siyasetçi (d. 1802)
1897		Apollon Maykov, Rus şair (d. 1821)
1925		George Curzon, İngiliz devlet adamı (d. 1859)
1929		Ferdinand Foch, Fransız asker (d. 1851)
1938		Aleksandr Malinov, Bulgar siyasetçi (d. 1867)
1954		Mehmet Emin Kalmuk (d. 1869, İstanbul), hendese (Geometri) muallimi, telgraf ve telefon müderrisi (Medrese hocası).
1962		C. Wright Mills, ABD'li sosyolog (d. 1916)
1971		Falih Rıfkı Atay, Türk gazeteci ve yazar (d. 1894)
1984		Kerime Nadir, Türk romancı (d. 1917)
1987		Towser, İskoç kedisi (d. 1963)
1990		Lev Yaşin, Sovyet futbolcu (d. 1929)
1993		Polykarp Kusch, Nobel Ödülü sahibi ABD'li fizikçi (d. 1911)
1998		George Howard, ABD'li müzisyen (d. 1956)
2007		Taha Yasin Ramazan, Iraklı siyasetçi (d. 1938)

I. Abdülhamit, Osmanlı Sultanı III. Ahmed’in III. Mustafa’dan sonra hükümdar olan ikinci oğludur. 5 Receb 1137’de (20 Mart 1725) İstanbul’da doğdu. Annesi Râbia Şermi Sultan’dır. 1730 Patrona İsyanı sonunda babası tahttan indirildiği sırada henüz beş yaşında idi. Çocukluk ve gençlik çağı, kardeşleri ile birlikte sarayda, tahttan indirilen padişahlara mahsus dairede göz hapsinde geçti. Bu durum, büyük kardeşi III. Mustafa’nın padişahlığı dönemine kadar devam etti. III. Mustafa’nın ölümü üzerine, 21 Ocak 1774’te Osmanlı Devleti’nin buhranlı bir döneminde kırk dokuz yaşında tahta çıktı. Cülûsunun altıncı günü Eyüp Sultan’a giderek kılıç kuşandı ve ilk iş olarak İran ve Avusturya gibi komşu devletlere birer elçi gönderdi. İleri gelen birçok devlet adamı arasında değişiklikler yapmakla beraber, kendisinin devlet işlerinde hiçbir tecrübesi olmadığı için, Muhsinzâde Mehmed Paşa’yı sadârette bıraktı ve devlet işlerini onun vasıtasıyla yürütmeye çalıştı.

Önce, III. Mustafa devrinde başlamış olan ve beş yıldır devam eden Osmanlı-Rus savaşını kesin bir sonuca bağlamaya karar verdi. Niyeti, Hırsova’yı aldıktan sonra Eflak ve Boğdan’ı da Ruslar’ın işgalinden kurtarmak ve bir barış imzalamaktı. Ancak Osmanlı ordusunun Kozluca ve Şumnu’da bozguna uğrayıp dağılması, padişahı Ruslar tarafından yapılan barış teklifini kabul etmeye mecbur bıraktı. Türk ve Rus delegeleri arasında yapılan müzakereler sonunda, 21 Temmuz 1774’te Küçük Kaynarca Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti, başta Azak olmak üzere, kuzey sınırlarında önemli ölçüde toprak kaybına uğradığı gibi Kırım’ın bağımsızlığını kabul etmeye de mecbur oldu. Ayrıca Ruslar, Osmanlı tebaası olan Ortodoks hıristiyanların hâmisi sıfatını kazandılar. Daha önce Fransa ve İngiltere’ye tanınan ticarî imtiyazlar Rusya’ya da tanındı.

I. Abdülhamid, Rusya ile devam eden savaşın bu şekilde sona ermesinden sonra iç meselelere yöneldi. Cezayirli Gazi Hasan Paşa vasıtasıyla iç isyanları bastırmaya, Silâhdar Seyyid Mehmed Paşa (Karavezir) ve Halil Hamîd Paşa vasıtasıyla da ıslahat işlerini düzene koymaya çalıştı. Bilhassa Suriye’de, 1768 Rus seferinin doğurduğu karışıklıklardan faydalanarak Akdeniz’deki Rus donanması amiralleriyle iş birliği yapan ve Osmanlı Devleti’nin başına yeni gaileler çıkaran Zâhir el-Ömer’in isyanı bastırıldığı gibi (1775), Mısır’da isyan halinde bulunan Kölemenler de yola getirildi. Diğer taraftan, Mora’daki karışıklıklara da son verilerek sükûnet sağlandı (1779). Bütün bu olayların bastırılmasında özellikle Kaptanıderyâ Gazi Hasan Paşa ile Cezzâr Ahmed Paşa’nın büyük rolleri oldu.

I. Abdülhamid, bütün bu hadiselerin yanı sıra, Anadolu’da senelerdir ortalığı karıştıran levent*ler üzerinde de ciddi bir şekilde durdu ve 1775-1776 yıllarından itibaren bunların büyük bir kısmının imha edilmesini sağladı. Fakat memleket içinde sulh ve sükûn temin edilmeye çalışılırken Arap yarımadasında Vehhâbîlik hareketinin yayılması önlenemedi ve sonunda Necid Emîri Abdülazîz b. Suûd Orta Arabistan’a hâkim oldu. Bu olaylarla birlikte İran ile olan münasebetler de bozulmaya başladı. Tahta geçtikten sonra Sünbülzâde Vehbî’yi İran’a elçi olarak gönderen padişah, Kerim Han Zend’in İran hükümdarlığını resmen tanıdı ise de kısa bir müddet sonra Kerim Han, Baban sancağı ve Baban ailesi yüzünden Osmanlı Devleti’ne savaş ilân etti. Kerim Han, Osmanlılar’ın Basra şehrini işgal ettiği gibi Bağdat çevresini ve Güneydoğu Anadolu’yu da yağmaladı (1775). Böylece, Osmanlılar’la İranlılar arasında sınır meselelerinden doğan mücadeleler tekrar ortaya çıktı ve bu mücadeleler Abdülhamid’in saltanatı süresince bazan düşmanca, bazan da dostça devam etti. Bu arada Bağdat Kölemenleri de devleti bir hayli uğraştırdılar.

I. Abdülhamid döneminde Rusya ile olan münasebetler, Kırım Hanlığı üzerindeki nüfuz mücadelesi yüzünden çok nazik bir safhaya gelmişti. Gerçekte, Küçük Kaynarca Antlaşması ne Osmanlı Devleti’ni ne de Rusya’yı tatmin etmişti. Böyle olmakla beraber Rusya kendi iç işlerine, Osmanlılar da Türk ordusunun ıslahı hususuna önem verdiği için her iki devlet Kırım meselesine bir süre ara vermişti. Nihayet, Kırım’a han tayini yüzünden çıkan olaylar, Ruslar’la Osmanlılar’ı I. Abdülhamid’in son yıllarında tekrar karşı karşıya getirdi. Bu yüzden önce Sâhib Giray ile Devlet Giray arasında anlaşmazlık başladı. Daha sonra Ruslar’ın desteği ile Şâhin Giray Kırım hanlığına getirildi. Padişah, Kırım’ın Ruslar tarafından işgali için bunun bir başlangıç olduğunu daha o zaman anlamıştı. Bu yüzden 12 Ocak 1778’de İstanbul’da yapılan bir toplantıdan sonra, muhtemel bir Rus müdahalesini önlemek için askerî hazırlıklara başlandı. Diğer taraftan, Ruslar’ın Kırım’ın başına getirmek istediği Şâhin Giray’a hanlık menşur*unu göndermeyerek yerine III. Selim Giray’ı Kırım hanı yapmak istedi. Böylece iki taraf arasında gelişen olayların bir savaş haline dönüşeceği sırada, Fransızlar’ın araya girmesiyle İstanbul’da Aynalıkavak Kasrı’nda yapılan görüşmeler sonucu, Aynalıkavak Tenkihnâmesi imzalandı (1779). Bu antlaşmaya göre Kırım müstakil kalacak, Ruslar buradan askerlerini geri çekecek ve Osmanlı Devleti Şâhin Giray’ın hanlığını tasdik edecekti. Ayrıca Eflak ve Boğdan voyvodalıklarında Hıristiyanlığın serbestçe icrası, yeni kiliseler yapılması, İbrâil, Hotin ve Bender kaleleri civarında olup da 1739 Belgrad Antlaşması’yla Osmanlı Devleti’nin aldığı yerlerin geri verilmesi, Kaynarca Antlaşması’yla Mora’da ele geçirilen arazinin eski hıristiyan sahiplerine iadesi gibi maddeler de antlaşmada yer alıyordu.

Bu antlaşma ile Ruslar yalnız Kırım üzerinde değil, Balkanlar’daki bütün hıristiyan tebaa ve bilhassa Ortodokslar üzerindeki hâmi rollerini daha da kuvvetlendirmiş oldular. Ruslar’ın bu siyasetine karşı Osmanlı Devleti de Kafkasya’nın güneyini kendi nüfuzu altına almayı düşünüyordu. Bunun için Doğu Karadeniz’de Soğucak ve Anapa kalelerinin tamir ve tahkiminden sonra, Soğucak muhafızı Ali Paşa vasıtasıyla Çerkes kabilelerinin bir araya getirilmesine teşebbüs edildi. Ruslar’ın Tiflis hanı Ereğli Han ile (Heraklius) anlaşması üzerine, Osmanlı Devleti Dağıstan halkına daha fazla yakınlık göstermeye başladı. Hatta, padişah Özbekler’in Buhara hâkimi Ebülgazi Seyyid Muhammed Bahadır Han’a gönderdiği mektuplarla Kırım’ın kurtarılması için Rusya üzerine yapılacak sefere yardım etmelerini istedi.

Bu arada Kırım Hanı Şâhin Giray’ın Ruslar’ın da teşviki ile Avrupaî tarzda bir devlet kurmak istemesi, bunun için bazı reformlara girişmesi, Kırım halkının isyanına yol açtı. Şâhin Giray Kırım’ı terketmek zorunda kalınca, Rus Mareşali Potemkin Kırım’a girerek binlerce müslümanı katlettikten sonra Şâhin Giray’ı tekrar hanlığa getirdi. Bu hadiselerden sonra Kırım’daki camilerde cuma hutbelerinde halifenin ismi okunmaz oldu (1783). Bir müddet sonra bir başka bahane ile yeniden Kırım’a gelen Potemkin, bu defa Kırım Senedi adı verilen üç maddelik bir antlaşma ile 9 Ocak 1784’te Kırım’ı tamamen Rusya’ya ilhak etti.

Ordunun durumunu ve savaş hazırlığının yetersiz olduğunu bilen padişah yeni bir Rus seferine karar veremedi. Bu sebeple Osmanlı-Rus münasebetleri birkaç sene daha gergin, fakat ihtiyatlı bir şekilde geçti. Bu sırada Fransa’nın Rusya ile Avusturya tarafına yanaşması, buna karşılık Prusya ile İngiltere’nin de Osmanlı Devleti tarafını tutması, Avrupa devletleri arasında bir dengenin kurulmasını sağladı.

Fakat Koca Yusuf Paşa’nın sadârete getirilmesi, siyasî durumu derhal değiştirdi. Ruslar’ın Kırım’ı işgal etmesi üzerine oradan kaçarak Osmanlı Devleti’ne sığınan Şâhin Giray’ın ortadan kaldırılması konusunda gayret gösteren Koca Yusuf Paşa, bir taraftan onu Rodos’ta idam ettirmeye çalışırken diğer taraftan da Kırım’ın kaybından dolayı İstanbul halkının duyduğu heyecanı yatıştırmak istiyordu. Aynı zamanda da Osmanlı Devleti’ni Rusya’ya karşı savaşa tahrik eden İngiltere ve Prusya’nın arzuları doğrultusunda hareket etmek niyetinde idi. Sonunda Ruslar elde ettikleriyle yetinmeyerek Osmanlı Devleti aleyhine Avusturya ile birleşince, I. Abdülhamid bu devletlere karşı savaş açmaya mecbur kaldı. Rusya ve Avusturya, Petersburg’da yaptıkları bir görüşme neticesinde, Rum Projesi adını verdikleri anlaşma ile Osmanlılar’dan alacakları toprakları kendi aralarında paylaşmaya karar verdiler. Buna göre Boğdan, Eflak, Bulgaristan ve Trakya ile İstanbul ve civarı Ruslar’a, Küçük Eflak, Sırbistan, Bosna-Hersek, Arnavutluk ve Mora tarafları da Avusturyalılar’a bırakılacaktı.

Rusya, Osmanlı Devleti’ne ilk defa Eflak, Boğdan, Tuna civarındaki Kazaklar, Kafkas kabileleri ve Gürcistan meseleleriyle Karadeniz ticareti konularını yeniden görüşme teklifinde bulundu. Ancak görüşmelerin devam ettiği bir sırada İskenderiye’deki Rus konsolosluğunun Mısır’daki Çerkez Kölemen beylerini Osmanlı Devleti aleyhine tahrik ve isyana teşvik etmesi, iki tarafın karşı karşıya gelmesine kâfi geldi. 27 Temmuz 1787’de Reîsülküttâb Süleyman Feyzi Efendi, İstanbul’daki Rus elçisine yedi maddelik bir ültimatom verdi. Ardından da Rusya’dan cevap gelmesi dahi beklenilmeden, 19 Ağustos 1787’de Sadrazam Koca Yusuf Paşa, Rusya’ya savaş ilân edileceği kararını padişaha arzetti. Bu durum İstanbul’da bulunan Avrupa devletlerinin elçilerine de bildirildi. “1787 seferi” adı verilen bu savaş, ilk olarak, Özü muhafızının Kılburun Kalesi’ni Ruslar’dan geri almak üzere yaptığı hücum ile başladı. Fakat bu hücumu püskürten Ruslar Özü Kalesi’ni kuşattılar. Rusya’nın müttefiki Avusturya kuvvetleri de Osmanlı Devleti’ne savaş ilân etmeden Sırp çeteleriyle birlikte Belgrad, Semendire ve Niş taraflarına geldi. Bunun için Koca Yusuf Paşa önce Avusturya cephesine gitti. Avusturya İmparatoru II. Josef’in tecavüzleri bertaraf edilip Osmanlı orduları düşmanı kendi topraklarında mağlûp ettikten sonra Rus cephesine önem verildi. Ancak Rusya ile yapılan savaşlar Osmanlılar’ın aleyhine cereyan ediyordu. Yaş ve Hotin kalelerinin düşmesinden sonra, Özü Kalesi’ni kurtarmak için yardıma gönderilen Osmanlı ince donanması yenilgiye uğradı. Asıl donanma ile gönderilen Kaptanıderyâ Cezayirli Gazi Hasan Paşa’nın gayretleri de bir fayda sağlamadı. Bu olaylar sırasında sağlığı iyice bozulan I. Abdülhamid, Özü Kalesi’nin Ruslar tarafından işgalini bildiren sadrazam kāime*sini okurken, âniden gelen bir felç sonucu, 11 Receb 1203’te (7 Nisan 1789) vefat etti. Naaşı İstanbul Bahçekapı’da, bugünkü IV. Vakıf Hanı karşısında kendi yaptırdığı türbeye defnedildi.

İyi huylu, merhametli ve gayretli bir padişah olan I. Abdülhamid’in on iki kızı ve yedi oğlu olmuş, fakat bunların çoğu küçük yaşta ölmüştür. Oğullarından sadece Şehzade Mustafa ile Şehzade Mahmud padişah olmuştur. 1785’te Sadrazam Halil Hamîd Paşa’nın bir komplosu ile tahttan indirilme tehlikesi geçiren I. Abdülhamid, on beş yıllık saltanatı süresince dâimî olarak devletin iç ve dış meseleleriyle uğraşmıştır. Silâhdar Seyyid Mehmed Paşa, Halil Hamîd Paşa, Koca Yusuf Paşa ve Cezayirli Gazi Hasan Paşa gibi değerli devlet adamları sayesinde ıslahat işlerinde büyük bir başarı sağlamış, ayrıca Fas ve Hindistan’daki müslüman devletlerle münasebetlere girmiştir.

I. Abdülhamid, siyasî alandaki bazı başarısızlıklarına rağmen, ıslahat hareketlerine ve bilhassa ordunun düzeltilmesi işine büyük önem vermiştir. Çok güvendiği sadrazamı Karavezir Mehmed Paşa zamanında Humbaracı ve Topçu Ocağı askerlerinin tâlim ve terbiyesine yakın ilgi gösterdi. Kaptanıderyâ Cezayirli Gazi Hasan Paşa vasıtasıyla da Osmanlı donanmasını yenileştirmeye çalıştı. 1775’te açılan Mühendishâne-i Bahrî-i Hümâyun’da deniz subaylarının yetiştirilmesine önem verdi. Yine bu sırada Fransız ve İngiliz gemileri tarzında hafif gemiler inşasına başlandı. Galata ve Kasımpaşa’daki bekâr odalarında düzensiz ve disiplinsiz bir hayat süren kalyoncu neferleri, İstanköy, Midilli, Sinop ve İstanbul tersanesi civarında yaptırılan kışlalara yerleştirildi. Islahatçı Sadrazam Halil Hamîd Paşa zamanında (1782-1785), timarlı sipahilerle Yeniçeri Ocağı’nın düzene sokulması, Lağımcı ve Humbaracı ocaklarının düzenlenmesi hakkında yeni kanunlar çıkarıldı. 1773’te Haliç’te kurulan Riyâziye Mektebi’nde Baron de Tott ile birlikte, İngiliz asıllı müslüman Kampel Mustafa ile bazı yabancı hocalar tarafından dersler verilmeye başlandı. Tophane Nâzırı Emin Ağa zamanında Ober adlı Fransız subayı da Sürat Topçuları Ocağı’nı geliştirdi. Daha sonra gelen Fransız mühendisler tarafından 1776’da Tersane’de Tersane Mühendishanesi açıldı. Yine Fransızlar tarafından 1784’te açılan İstihkâm Okulu’nda, Fransız mühendisi De La Fayette’nin yanında, Gelenbevî İsmâil Efendi ile Kasabzâde İbrâhim Efendi riyâziye dersleri vermeye başladılar. Ayrıca, top dökümhanesinde çalışmak üzere Fransız topçu dökümhanesinin müdürü François Alexi, maiyetiyle birlikte İstanbul’a geldi. Ancak 1787’de başlayan Rusya ve Avusturya seferinde Fransa’nın Rusya tarafını tutması üzerine, Fransız hükümeti İstanbul’daki bütün uzmanlarını geri çağırmış ve Osmanlı ordusunda başlayan yenilik hareketleri I. Abdülhamid’in ölümüne kadar bir süre duraklamıştır. Bu ıslahat hareketlerinin yanı sıra, Halil Hamîd Paşa’nın sadâreti döneminde, Râşid Efendi ile vak‘anüvis Vâsıf Efendi’nin İbrâhim Müteferrika Matbaası’nı yeniden faaliyete geçirmesi ve bu arada Sâmî-Şâkir-Subhî Târihi ile İzzî Târihi’nin basılması (1784-1785), Türk matbaacılığının bu padişah zamanında yeniden canlandırılmasını sağlamıştır.

I. Abdülhamid, büyük kısmı İstanbul’da olmak üzere birçok mimari eser bırakmıştır. Bunların en önemlisi, 1777’de Sirkeci’de bugünkü IV. Vakıf Hanı’nın yerinde yaptırdığı imarethânedir. Bu imarethânenin yanına bir çeşme, sıbyan mektebi, medrese ve bir de kütüphane yaptırmıştır. Kütüphanedeki kitaplar bugün Süleymaniye Kütüphanesi’nde muhafaza edilmekte, medrese de borsa binası olarak kullanılmaktadır. IV. Vakıf Hanı’nın inşası sırasında imarethâne ile çeşme ortadan kaldırılmış, sebili ise Gülhane Parkı’nın karşısındaki Zeyneb Sultan Camii köşesine nakledilmiştir. Bu eserlerin yanı sıra, 1778’de annesi Râbia Sultan adına Beylerbeyi sahilinde bir cami ile muvakkithâne, hamam ve sıbyan mektebi inşa ettirmiş, Beylerbeyi İskele Meydanı, Çınarönü, Havuzbaşı ve Araba Meydanı gibi yerlerden başka, Çamlıca Kısıklı Meydanı’nda da çeşmeler yaptırmıştır. Ayrıca Beylerbeyi (İstavroz) Camii’ni esaslı bir şekilde tamir ettirmiş, 1783’te Emirgân’da Emirgûneoğlu (Abdullah Paşa) Yalısı’nın çevresine bir cami, çeşme ve hamam ile dükkânlar inşa ettirmiş, ayrıca zevcelerinden Hümâşah Sultan ile oğlu Mehmed için başka bir çeşme daha yaptırmıştır. Bunlardan başka İstinye’de Neslişah Camii yanında bir çeşmesi (1783), Dolmabahçe ile Kabataş arasında set üzerinde diğer bir çeşmesi (1789) daha vardır. Ayrıca, II. Selim devrine ait olduğu rivayet edilen Dolmabahçe yakınındaki bir köşk ile zelzeleden yıkılan Yedikule surlarının bir kısmını tamir ettirmiş, Dolmabahçe İskelesi civarında kayıkhaneler yaptırmıştır.

İlkbahar Ekinoksu (Kuzey Yarım Kürede)
Gündüz ile gecenin eşit olması durumu, 21 Mart ve 23 Eylül'de gerçekleşiyor. Bizim bulunduğumuz kuzey yarım kürede ilkbahar, güney yarım kürede sonbahar başlangıcı olarak kabul ediliyor. Güney yarım kürede geceler, gündüzlerden uzun olmaya başlarken, kuzey yarım kürede ise tersi oluyor.

Ekinoks, gün dönümü ilkbaharın habercisi ve sıcakların artması şeklinde yorumlanır. Ekinoksda meydana gelen olaylar nelerdir? Ekinoks (gün tün eşitliği ya da ılım olarak da bilinir), Güneş ışınlarının Ekvator'a dik vurması sonucunda aydınlanma çemberinin kutuplardan geçtiği an. Gündüz ile gecenin eşit olması durumudur. Dünyanın birçok yerinde ve ülkemizde Ekinoks ile Nevruz baharın gelişi çeşitli şekillerde kutlanır. Yılda iki kez tekrarlanır

Nevruz, baharın ilk günüdür ve bu gün kuzey yarım kürede bahar ekinoksunun (gün tün eşitliği) oluştuğu gündür. Güneş ışıkları ekvatora dik açı ile gelir. Gece ve gündüz birbirine eşitlenir. Ayrıca hem kuzey hem de güney kutbu aynı anda gündoğumu hattındadırlar ve gün ışığı her iki yarımküre arasında eşit olarak paylaşılmaktadır.

21 MART'TA NELER OLUYOR?

TM Dijital Haber Merkezi'nden Gökhan Ertaş'ın haberine göre, Güneş ışınları öğle vakti Ekvator’a dik açı ile düşer.

Kuzey Yarımkürede İlkbahar, Güney Yarımkürede Sonbaharın başladığı tarihtir.

Ekvatorda gölge boyu sıfırdır.

21 Mart tarihinden itibaren Kuzey Yarımkürede gündüzler, Güney Yarımkürede geceler daha uzun olmaya başlar.

Aydınlanma çemberi kutup noktalarına teğettir.

Kuzey Kutbu’nda 6 ay gündüzün, Güney Kutbu’nda 6 ay gecenin süreceği günlerin başlangıcıdır.

Gece ve gündüz süreleri birbirine eşittir.