28.05.2020 Tarihte Bugün- 28 Mayıs;

[Ahmet Alparslan]

28.05.2020 Tarihte Bugün- 28 Mayıs;

1807		Nizam-ı Cedit Ordusu Kaldırıldı (1807) Nizam-ı Cedit ordusu modern usullere göre III.Selim'in kurdurmuş olduğu yeni ordu idi. Kabakçı Mustafa isyanına zamanında müdahale edilmemesi isyancıları giderek güçlendirdi. Sonunda III.Selim isyancıların isteklerine boyun eğerek Nizam-ı Cedit ordusunu 28 Mayıs 1807 tarihinde ilga etmek zorunda kaldı.
1812		Osmanlı Devleti ve Rusya arasında Bükreş Antlaşması imzalandı, 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı sona erdi.
1830		ABD Başkanı Andrew Jackson, Amerikan Kızılderililerinin yurtlarından çıkarılmasına ve başka yerlere sürülmelerine olanak tanıyan Yerli İskân Yasası'nı imzaladı.
1862		Sayıştay kuruldu.
1902		Bilim adamı Thomas Edison pili buldu.
1913		Osmanlı'da ilk feminist örgüt sayılabilecek Teali-i Nisvan kuruldu.
1918		Tiflis'de Azerbaycan Milli Şurası tarafından Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti ilan edildi. Azerbaycan Mehmet Emin Resulzade önderliğinde 28 Mayıs 1918 tarihinde bağımsızlığını ilan etti. Böylece Türk Dünyasının ilk cumhuriyeti olma özelliğini kazandı. Ancak bu bağımsızlık kısa sürdü bir süre sonra SSCB'ye katılmak zorunda kaldı.
1919		Tutuklanan İttihatçılar Malta'ya Sürgüne Gönderildi (1919) İstanbul işgal edildikten sonra İttihat Ve Terakki Partisinin ileri gelenleri tutuklandı. Tutuklananlardan ilk kafile 28 Mayıs 1919 tarihinde İngilizlerin Princess Ena vapuru ile Malta adasına sürgüne gönderildiler. İlk sürgün kafilesi 66 kişiden oluşmaktaydı.
1919		Mustafa Kemal Paşa, Havza'dan, sivil ve asker yüksek memur ve komutanlıklara, işgallere karşı çıkılan mitingler düzenlenmesini bildirdi.
1927		Milli Saraylar Ve Resmi Binalar Üzerinde ki Osmanlı Alametleri Kaldırıldı (1927) TBMM'de 28 Mayıs 1927 tarihinde kabul edilen 1057 sayılı kanun ile milli saraylar ve resmi binalar üzerindeki Osmanlıyı işaret eden yazı, tuğra, kitabe ve medhiyeler kaldırılmasına karar verildi.
1928		Bakanlar Kurulu, Millet Mektepleri açılmasını kararlaştırdı.
1930		İnşası 2 yıl süren, New York City'nin önemli sembollerinden Chrysler Binası resmen açıldı.
1933		Naziler Alman Komünist Partisi'nin bütün mallarına el koydu.
1937		İngiltere'de Neville Chamberlain Başbakan oldu.
1937		Volkswagen otomobil firması kuruldu.
1953		Kore'de 28-29 mayıs savaşlarında Türk tugayı 155 şehit verdi.
1952		Yunanistan'da kadınlara seçme hakkı verildi.
1954		Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü) en çok konuşulan diller arasına Türkçe'yi de aldı.
1959		ABD tarafından uzaya gönderilen iki maymun sağ olarak Dünya'ya döndü.
1960		Milli Birlik Komitesi, Orgeneral Cemal Gürsel'e MBK başkanlığının yanı sıra, başbakanlık, milli savunma bakanlığı ve başkomutanlık görevlerini de verdi. Orgeneral Gürsel aynı gün asker ve sivil üyelerden oluşan bakanlar kurulunu açıkladı. Başbakan Adnan Menderes, Kütahya yolunda tutuklandı. Cumhurbaşkanı Celâl Bayar ve yedi bakanın Silahlı Kuvvetler gözetiminde olduğu açıklandı.
1961		Uluslararası Af Örgütü, Londra'da kuruldu.
1962		Türkiye'nin İlk Nükleer Araştırma Ve Eğitim Merkezi Açıldı (1962)Türkiye Atom Enerjisi Kurumuna bağlı olarak Çekmece Nükleer Araştırma Ve Eğitim Merkezi 28 Mayıs 1962 tarihinde açıldı. Amaç tıp, biyoloji ve kimya alanlarında çalışmalar yapılmasıydı. Burası Türkiye'nin ilk nükleer eğitim ve araştırma merkezi olma özelliği taşıyordu.
1987		Batı Alman pilot Mathias Rust küçük uçağıyla Sovyet hava koridorunu delerek Kızıl Meydan'a indi. Hava Kuvvetleri Başkomutanı Koldunov görevden alındı.
1992		Türkiye ile Nahçıvan'ı birbirine bağlayan Ümit Köprüsü hizmete girdi.
1999		57'nci hükümet kuruldu. MHP, DSP ve Anavatan Partisi'nden oluşan koalisyon hükümetinde Başbakan Bülent Ecevit oldu.
1999		Leonardo da Vinci'nin şaheseri Son Akşam Yemeği adlı tablo, 22 yıl süren restorasyon çalışmalarının sona ermesiyle İtalya'nın Milano kentinde yeniden sergilenmeye başlandı.
2002		NATO, Rusya'yı sınırlı ortak ilan etti.

Tarihte Bugün Doğanlar (28 Mayıs);

1807		Louis Agassiz, ABD'li zoolog, glasiyolog ve jeolog
1887		Jim Thorpe, ABD'li sporcu (ö. 1953)
1860		Isaac Albéniz, İspanyol besteci, piyanist (ö. 1909)
1893		Mina Witkojc, Alman yazar (ö. 1975)
1908		Ian Fleming, James Bond karakterinin yaratıcısı İngiliz gazete yazarı ve romancı (ö. 1964)
1925		Bülent Ecevit, Türk devlet adamı, gazeteci ve politikacı (ö. 2006)
1944		Rudy Giuliani, ABD'li siyasetçi ve hukukçu
1954		João Carlos de Oliveira, Brezilyalı atlet (ö. 1999)
1963		Zemfira Meftahaddinova, Azeri atıcı
1964		İskender Över, Küçük İskender mahlasıyla yazı yazan, şair, yazar
1968		Kylie Minogue, Avustralyalı şarkıcı
1981		Uğur İnceman, Türk futbolcu

Tarihte Bugün Ölenler (28 Mayıs);

1787		Leopold Mozart, Avusturyalı besteci (Wolfgang Amadeus Mozart'in babası) (d. 1719)
1849		Anne Brontë, İngiliz yazar (d. 1820)
1937		Alfred Adler, Avusturyalı psikiyatrist (d. 1870)
1963		Ion Agârbiceanu, Rumen yazar (d. 1882)
1971		Audie Murphy, ABD'li aktör (d. 1924)
1978		Orhan Peker, Türk ressam (d. 1927)
1979		Mary Pickford, Kanadalı sinema oyuncusu (d. 1893)
1983		Çiğdem Talu, Türk şarkı sözü yazarı (d. 1939)
1986		Edip Cansever, Türk şair (d. 1928)

Edison–Lalande pili Thomas Edison tarafından Felix Lalande ve Georges Chaperon tarafından daha önceki bir tasarımda geliştirilen bir çeşit alkalin pili idi.

Bu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.

Bir potasyum hidroksit solüsyonunda bakır oksit ve çinkodan oluşan tabaklardan oluşuyordu. Hücre voltajı düşük (yaklaşık 0.75 volt) idi, ancak iç direnç de düşük olduğundan bu hücreler büyük akımlar verebiliyordu.

Tarihi
1880'de, Paris'te bulunan De Branville ve Company adlı 25 rue de la Montagne Sainte-Geneviève firması, Lalande ve Chaperon'un patentini kullanarak bakır oksit pilleri üretti. 1887'de Fransız denizaltısı Gymnote (Q1) yapıldı. Tekneye başlangıçta Coumelin, Desmazures ve Baillache tarafından üretilen potasyum hidroksit elektrolit ile çinko ve bakır oksit elektrotları kullanılan 540 Lalande-Chaperon alkalin hücresi takıldı. Edison, toz halindeki bakır oksitin bakır oksit briketlerinin yerine geçerek Lalande-Chaperon hücresinde geliştirildi.

Lalande tipi hücrenin bir başka modifikasyonu, 1905 yılında İngiliz patent GB190416751'de Heinrich Poerscke ve Gustav Wedekind tarafından patentlendi. Bu hücrede bakır oksit depolarizörü bir dökme demir potanın içine yapıştırılmıştır. Depolarizer bittiğinde, hücre sökülmüş ve sıvı dökülmüştür. Ardından pot, bakır okside bakırın tekrar oksitlenmesi için havada ısıtıldı. Siemens'in Neotherm hücresine benzerdi.

Uzay çalışmalarının zirve yaptığı

Bu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.

döneminde gerek ABD gerekse Sovyetler birçok kez uzaya gönderilen hayvanlarla gövde gösterisi yapmıştır. Hem ilk kez gönderiyor olmaları hem de rekabet içerisinde olmaları nedeniyle başlarda farklı nedenlerden dolayı bir türlü başarıyla tamamlanamayan bu denemeler, günümüzde neredeyse sorunsuzca gerçekleşmektedir. Uzaya gönderilen hayvanların başında ise şüphesiz maymunlar gelmektedir. Gerek insanlara anatomik yakınlıklarıyla gerekse ufak boyutlarıyla genellikle tercih edilen Rhesus cinsi maymunlar uzayan gönderilen maymun cinsinin başında gelmektedir. Şimdi tarih boyunca uzaya gönderilen maymunlara bir göz atalım.

Uzaya Gönderilen Maymunlar
Albert 1… Rhesus cinsi bu maymun 11 Haziran 1948 yılında, ABD’nin V-2 roketiyle uzaya gönderilmek istendi. Ancak ne yazık ki daha uzaya çıkamadan, yerden 63 km yükselmişken boğularak öldü. 14 Haziran 1949’da bu kez Albert 2 ile benzer bir deneme daha yapılmış, başarılı olunmuş ve maymun uzaya çıkmayı başarmıştır. Ancak bu kez de dönüşte, kapsül paraşütü açılmadığından, Albert 2’nin de sonu, yere çakılmak suretiyle ölmek olmuştur. 16 Eylül 1949’da bu kez Albert 3 ile bir deneme yapılmış, ancak daha 10.7 km yükseklikte meydana gelen patlamayla bu deneme de hüsranla sonuçlanmıştır. Tabi tüm bu başarısızlıklara rağmen her iki ülke de denemelerini sıklaştırmayı tercih etmiştir. Bu nedenle yaklaşık 1 yıl sonra V-2 roketlerinin son deneme maymunu olan Albert 4 de yine bir paraşüt arızası nedeniyle yaşamını yitirmiştir.















Rhesus cinsi maymun.

18 Nisan 1951’de bu kez Aerobee roketiyle Albert 5, yeni bir paraşüt arızasına kurban gitmiştir. Geç açılan paraşüt, kapsülün son derece sert bir biçimde yere çakılmasına ve kapsül içindeki maymunun feci ölümüne neden olmuştur. Tabi denemeler bu sonuçlara rağmen devam etmektedir. Sonunda Albert 6 ya da diğer adıyla Yorick ve yanındaki 11 fare 1951 yılı içerisinde uzaya gönderilmek için rokete bindirilmiştir. Uzay uçuşundan sağ dönmeyi başaran ilk maymun Yorick olmuştur ve bu gelişme artık uzaya bir insan da gönderilebileceği savını mantıklı kıldırmıştır. Yalnız çiçeği burnunda maymunumuz Yorick, inişten 2 saat sonra sağlık kontrolü sırasında hayata veda etmiştir.

21 Mayıs 1952’deki uçuşta ise Patricia ve Mike isimli maymunlar sağ kalmayı başarmıştır ancak bu uçuş sadece 26 km yüksekliğe kadar sürmüştür. 13 Aralık 1958’de, Jupiter AM-13 ile uçan bir diğer maymun Gordo ya da diğer adıyla Old Reliable, yine paraşüt arızası ile yaşamını yitirmiştir. 28 Mayıs 1959, uzaydan sağ salim dönmeyi ve uzunca bir süre yaşamayı başaran ilk maymunlara şahitlik eden bir tarihtir; Able ve Miss Baker…

Dahası…

Adı geçen tüm bu hayvanlarla birlikte, 1959’da Sam, 1960’ta Miss Sam, Ham ve Enos, 1961’de Atlas roketinin patlamasıyla ölen Goliath, yine 1961’de, Dünya’ya iniş sırasında denizde kaybolan maymun Scatback, 1969’da Bonny ve 1985’te No. 3165 ve No. 384-80 adlı maymunların tümü , sadece ABD’nin uzay uçuşlarında kullandığı maymunlardır. Fransa 1967’de Martine ve Pierette’yi uzaya göndermiştir. Martine, uzay sınırını geçtikten sonra birkaç gün yaşamayı başarabilmiştir.

Rusya 1983’te Abrek ve Bion,
1985’te Verny ve Gordy,
1987’de Dryoma ve Yerosha,
1989’da Zhakonya ve Zabiyaka (13 gün 17 saat ile uzayda en uzun süre kalan maymun rekoru),
1992 ve 1993’te Krosh ve Ivasha,
1996 ve 1997’de Lapik ve Multik isimli maymunları, Bion roketleri ile uzaya göndermiştir. Bu projelerin hemen hemen hepsinde maymunlar sağ olarak dünyaya dönmüştür.

1969’da Arjantin ‘Operación Navidad’ isimli projeyle uzaya bir maymun göndermeyi amaçlamış ve Juan isimli maymunu bu denemede kullanmıştır. Uçuş başarılı olmakla beraber,

Bu linki görmek için izniniz yok Giriş yap veya üye ol.

olan yaklaşık 100 km’nin altında kalmıştır. 1970’te bu kez dişi bir maymunla bir deneme planlanmış, yine istenen yüksekliğe erişilememiş ve paraşüt arızası sonucu maymun yere çakılarak yaşamını yitirmiştir.

Uzay çalışmalarının zirve yıllar olduğu Soğuk Savaş döneminde yapılan bu çalışmalar, genellikle başarısızlıkla da sonuçlansa bize çok tecrübe katmıştır. Tıpkı Apollo 1, Challenger, Columbia faciaları gibi. Alınan derslerle artık günümüzde Mars gibi bir gezegene insan gönderme aşamasındayız. Bilimin ve bilginin birikerek ilerlemesi, 50 yıl öncesinin astronomisiyle günümüz astronomisi arasındaki uçurumun en büyük kanıtıdır.


Günümüzde uzaya canlı gönderme çalışmaları yok denecek kadar seyrekleşmiştir. Yalnızca Uluslararası Uzay İstasyonu’nda yaşayan insanlar alçak dünya yörüngesinde yer almaktadır. Çalışmaların yönü artık insanların kolonileşmesi üzerinedir. Bu etapta ilk düşünülen gezegen ise Mars’tır. Ancak bununla ilgili ortaya konulan planlar sürekli farklı türde nedenlerden dolayı ertelenmek zorunda kalmıştır.

Yakın Geçmişte Uzaya Gönderilen Maymunlar
Yakın geçmişte ise (28 Ocak 2013’de) İran, içinde bir maymunla beraber “Öncü” isimli ilk araştırma uydusunu uzaya gönderdiğini duyurup bir de maymun fotoğrafı yayınlamıştı. Ancak bu fotoğrafın ve haberin gerçekliği epeyce tartışıldı. Daha sonra yine aynı yıl içinde İran, Fargam isimli maymunu taşıdığı bildirilen 2. araştırma uydusunun başarıyla gönderildiğini duyurdu. Haberin devamında uydunun 120 kilometre yükseğe çıkıp 15 dakika içerisinde başarıyla geri döndüğü ve Fargam’ın da sağ olduğu belirtildi.