1 Metal form kalıpçılığı.........................................................................9 1.1 MEKANİK DAVRANIŞIN TEMEL KAVRAMLARI:.....................9 1.2 Şekil 1 Çekme deneyi ve Gerilme-Şekil değiştirme eğrisi................10 1.3 Şekil-2 Şekil değiştirme eğrileri........................................................11 2 SAC MALZEMELER:......................................................................11 3 MALZEMELER................................................................................14 3.1 SICAK HADDELENMİŞ ÇELİKLER:......................................14 3.1.1YAĞLANMIŞ VE YÜZÜ ASİTLE TEMİZLENMİŞ SACLAR.........14 3.1.2BAKIR KAPLAMALI SACLAR..........................................................14 3.1.3ORTA KARBONLU SACLAR.............................................................15 3.2 SOĞUK HADDELENMİŞ SACLAR.........................................15 4 DEFORMASYON ŞEKİL VEYA BİÇİM DEĞİŞİKLİĞİ...............15 Soğuk haddelenmiş sert ve yumuşak çelik saclardaki deformasyon halleri..16 4.1 BİTİRME (PERDAHLAMA)............................................................17 4.1.1Soğuk haddelenmiş çeliklere 3 yolda perdahlama işlemi tatbik EDILIR17 4.1.2KESİLMİŞ KENARLARIN İNCELENMESİ......................................17 Taslak kesme kenarının büyütülmüş şekli...............................................................18 4.2 KESMENİN TEORİSİ.................................................................19 4.2.1 YETERSİZ BOŞLUK........................................................20 4.2.2 AŞIRI BOŞLUK................................................................22 4.2.3 Şekillerin Açıklanması.......................................................22 4.3 AÇINIM KESME........................................................................23 4.4 DERİN ÇEKME..........................................................................23 İş parçasının sadece tek bir çekme işlemi ile elde edildiği yöntemdir.......23 4.4.1 Çekme kalıbının konstrüksiyonuna etki eden faktörler.........................23 4.4.2 Kalıpta çalışma işlem sıraları.................................................................24 4.4.2.1.1.İşlem24 4.4.2.2.2.İşlem24
Fç=(Toplam çevre)xsxσxn........................................................................25 Örnek :...................................................................................................................25 4.4.2.4.1 Doblo 223 Ön gögüs sacı derin çekme yükü bulunması..................................25 4.4.2.5................................................P1/P2≈0,5 → n ≈ 0,7 Bu veriler sonucunda 25 Fç=17190x0,8x37x0,7...........................................................................................25 Fç = 356000 kg = 356 Ton.....................................................................................25 4.4.3 Çekme kalıbı radyusleri.........................................................................25 4.4.4 Pot Çemberi kuvveti:.............................................................................26 4.5 Fp = (AD-Ad)xU..........................................................................26 Toplam tonaj = Fç + Fp.............................................................26 4.5.1 Tek Etkili Çekme Kalıpları:...................................................................26 Şekil 9 Tek etkili derin çekme kalıbı.............................................................27 4.5.2 Çift Etkili Çekme Kalıpları:...................................................................27 Şekil 10 Çift etkili derin çekme kalıbı...........................................................29
4.5.3 Süzme Çubukları:...................................................................................32 Şekil 11 Süzme çubuğu..................................................................................33 4.5.4 Durdurucular (Stoper):...........................................................................33 4.5.5 Vuruş Zımbası:.......................................................................................33 4.6 Kesme Kalıpları...........................................................................34
........................................................................................................................35 4.6.1 KESME BOŞLUGU..............................................................................35 4.6.1.1.........................................KESME BOŞLUGUNUN DİŞİYE VERİLMESİ 35 4.6.1.2.....................................KESME BOŞLUGUNUN ERKEĞE VERİLMESİ 36 4.6.2KESME ÇAPAĞI..................................................................................36 4.6.3KESME BOŞLUĞU DÜZENİ NEDEN BOZULUR ?.........................37 4.6.4KESME BOŞLUĞU NASIL HESAPLANIR ?.....................................37 4.6.5KESİLEN MALZEMEDE MEYDANA GELEN GENLEŞME VE BÜZÜLME 40 4.6.6KESME KUVVETİ VE KESME İŞİ....................................................40 4.6.6.1.......................................................................................Kesme KUVVETİ : 40 4.6.6.1.1 kalın sacların kesilmesi............................................................42 4.6.6.2.................................................................................................kesme işi A = x . P . S 42 Kesme işi için “ x “ faktörü.............................................................................42 b
τ= 25 –35 kg / mm2...................................................................................43
bτ= 35 –50 kg / mm2...................................................................................43 τ
= 50 –70 kg / mm2...................................................................................43 4.6.7 kesme plakası kalınlığının ampirik formül ve tablolar yardımı ıle bulunması 43 100…………… 200...........................................................................44 4.6.8 kesilen malzemede meydana gelen genleşme ve büzülme....................44 4.7 Dişi çakı ölçüleri..........................................................................45 4.7.1 Genişliğin bulunması :...........................................................................45
4.7.2 Uzunluğun bulunması :..........................................................................45 5kesme zımba ölçüleri.........................................................................46 5.1.1 Kesme boşluğunun bulunması :.............................................................46 6Yuvarlak Zımba Ölçüleri :.................................................................46 6.1.1 Yuvarlak çapları bulunması :.................................................................46 6.1.2 Ortalama Ø 16........................................................................................46 6.2kamlı kesme ve delme kalıpları...................................................47 6.3ÜTÜLEME (KALİBRE) KALIPLARI.......................................49 6.4kamlı bükme (kenar kıvırma) kalıpları........................................52 7 METAL FORM KALIPÇILIĞI.........................................................53 7.1KALIP PROSES BELİRLEME:..................................................54 7.2**Kalıp Projesi.............................................................................54 7.3CAD MODEL YÜZEY GELİŞTİRME:.....................................54 7.4Dengeleme:..................................................................................54 7.5Pot Çemberi Geliştirme:..............................................................54 7.5.1 Şekil Simülasyon-1............................................................56 7.6 operasyonların kontrolu...............................................................56 7.7 Parça Pot Çemberi Arası Doldurma:............................................57 7.7.1.1.1.1.1 Şekil 5 Derin çekme matematik yüzeyler............................................58 7.7.2 Kesme Konturu Oluşturma:...............................................58 7.8 KESME VE DELME KALIPLARI.............................................58 7.8.1 Şekil 12 Kesme ve delme kalıbı.............................................................58 7.8.1.1.............................................................................................Kesme kuvveti: 58 7.8.2 Şekil 13 Delme zımbası ölçüleri............................................................59 7.8.2.1.........................................KENER BÜKME VE ÜTÜLEME : 59 8 Kalıp Malzemeleri.............................................................................62 8.1 Dökümler.....................................................................................62 9 Çelikler...............................................................................................62 9.1ULUSLAR ARASI ÇELİK STANDARTLARIHata! Yer işareti tanımlanmamış.9.2TS – Türk Standartları.................................................................62 9.3DIN – Alman Standartları............................................................62 9.3.1 Çeliğin Çekme Dayanımına Göre Kısa İşareti :....................................63 9.3.2 Çeliğin Kimyasal Analizine Göre Kısa İşareti :....................................63
9.3.2.1..........................................................................................................Karbon Çelikleri 63 9.3.2.2.........................................................................................................Örnek : X20Cr13 64 9.3.2.2.1 SAE / AISI – Amerikan Standartları.......................................64 9.3.2.3.....................................................AFNOR-FRANSIZ– Fransız Standartları 64 9.3.2.4..............Çeliğin Çekme Dayanımına göre kısa işareti (Örn:A35) Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 9.3.2.5...............................................Çeliğin kimyasal analizine göre kısa işareti Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 9.3.2.6......................................................BS– İngiliz Standartları 64 9.4 ALAŞIM ELEMENTLERİNİN ÇELİK YAPISINA ETKİSİ....65 10 KARBONLU ÇELİKLER.................................................................65 11 ALAŞIMLI ÇELİKLER....................................................................65 12 KARBON...........................................................................................65 13 MANGAN..........................................................................................65 13.1.1.1.1.1.1 SİLİSYUM...................................................66 14 FOSFOR............................................................................................66 15KÜKÜRT...........................................................................................66 16KROM................................................................................................66 17NİKEL................................................................................................66 18MOLİBDEN......................................................................................67 19VANADYUM....................................................................................67 20VOLFRAM........................................................................................67 20.1 Isıl İşlem.......................................................................................67 21 Takımlık Çeliklerin Isıl İşlemlerinde İzlenen İşlemlerin Anlamı......67 21.1.1.1.Talaşlıİmalat:69 21.1.1.2.Bakım:69 21.1.1.3.Tesviye Montaj:69 21.1.1.4.Hidrolik Pres:70 21.1.1.5.Kalıp Onay:70 21.1.1.6.Proje Tak-ibi:70 21.1.1.7.**Kalıp
21.1.1.10...................................................................................**Standart malzeme temini: 71 21.1.1.11....................................................................**Kalıp imalatı: 71 22 STANDART MALZEMELER..........................................................71 23 MALZEME FİYATLARI İLE İLGİLİ BAZI BİLGİLERHata! Yer işareti tanımlanmamış.24 DÖKÜM MALZEMELER KG/EUHata! Yer işareti tanımlanmamış. 25 STANDART MALZEMELER....Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 25.1 AZOT SİLİNDİR..................Ek:1........................................
